ΘΕΑΘΗΝΑΙ ΠΡΟΣΩΠΑ ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΣΙΜΟΠΟΥΛΟΣ

της Μαρίας Σούμπερτ

Το φεγγάρι είναι ένα από τα σημαντικότερα στοιχεία της ίδια της ζωής. Είτε ρυθμίζει την παλίρροια, είτε επηρεάζει τη διάθεσή μας, είτε αποτελεί ημερολογιακό δείκτη, το φεγγάρι μας επηρεάζει. Δεν είναι παράλογο που τόσοι μύθοι χτίστηκαν πάνω στο φεγγάρι. Ο λυκάνθρωπος, ο δράκουλας, αλλά και πιο αρχέγονοι μύθοι – ο χωρισμός του ήλιου από τη σελήνη για παράδειγμα ή της γης από τον ουρανό συναντιούνται στις περισσότερες μυθολογίες. Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι, οι Έλληνες, οι Σκανδιναβοί, οι Ινδιάνοι –όλοι οι λαοί έχουν ισχυρούς μύθους γύρω από το φεγγάρι και τα ουράνια σώματα.
         
Ίσως αυτό να τραβάει και τους ανθρώπους τόσο πολύ και στην επιστημονική του εξερεύνηση. Γιατί ένα τόσο ισχυρό σύμβολο του συλλογικού ασυνειδήτου δεν θα μπορούσε να αφήσει αδιάφορη την επιστημονική γνώση. Έτσι ξεκίνησαν καταρχήν οι φαντασιώσεις με λογοτεχνικά έργα που φτάνουν στην αρχαιότητα. Το φαντασιωσικό ταξίδι συνεχίστηκε με επιστημονικές έρευνες, τα πειράματα των πρώτων πυραύλων, γενιές επιστημόνων που προετοίμασαν το έδαφος, ώστε στις 24 Ιουλίου 1969 να πατήσουν οι πρώτοι αστροναύτες το πόδι τους στη Σελήνη.
         
Την μεγάλη αυτή περιπέτεια, από τότε που οι άνθρωποι κοιτούσαν το φεγγάρι και φαντάζονταν, μέχρι τα πρώτα πειράματα και την κατάκτηση της Σελήνης περιγράφει ο αστροφυσικός Διονύσης Σιμόπουλος στο βιβλίο του «Πες μας παππού,… πώς πήγαμε στο φεγγάρι», με τον οποίο επικοινωνήσαμε και τον ρωτήσαμε για τον ουρανό με τ’ άστρα. 

Τι σας γοήτευε περισσότερο ως παιδί στο σύμπαν;

Ως παιδί και ως έφηβο με γοήτευε απλώς ο έναστρος ουρανός όπως τον βλέπαμε στις εκδρομές και στις κατασκηνώσεις που πηγαίναμε ως πρόσκοποι. Αλλά πιο πολύ απ’ όλα εκείνο που δεν πρόκειται να ξεχάσω ποτέ είναι η πρώτη φορά που αντίκρισα το φεγγάρι μέσα από τους φακούς ενός μικρού τηλεσκόπιου στην κατασκήνωση για τον εορτασμό του Χρυσού Ιωβηλαίου του προσκοπισμού στη χώρα μας το καλοκαίρι του 1960. Εκείνο το βράδυ, καθώς το φεγγάρι ξεμυτούσε πάνω από την κορυφή του Παρνασσού, τα έκθαμβα μάτια μου αντίκρισαν ένα θέαμα κυριολεκτικά απερίγραπτο με κρατήρες επί κρατήρων σε απόσταση αναπνοής, ενώ οι τεράστιες ξερές πεδιάδες που ο Γαλιλαίος είχε βαφτίσει «θάλασσες» διασχίζονταν από πελώριες χαράδρες και οροσειρές. Την εποχή εκείνη ο άνθρωπος δεν είχε πετάξει ακόμη στο Διάστημα και κανείς μας δεν μπορούσε τότε ούτε καν να φανταστεί ότι σε εννέα χρόνια κάποιος συνάνθρωπός μας θα έκανε κυριολεκτικά μια βόλτα στο φεγγάρι. Κι όμως εκείνη τη στιγμή αισθάνθηκα ότι το προαιώνιο αυτό όνειρο της ανθρωπότητας είχε ήδη γίνει πραγματικότητα με πρωταγωνιστή εμένα! Και ίσως αυτή να ήταν και η αιτία που χρόνια τώρα διακονώ την υπέροχη αυτή επιστήμη.
 
Και τι είναι αυτό που σας γοητεύει σήμερα ως ενήλικα;

Θα έλεγα ότι σήμερα εκείνο που με γοητεύει δεν είναι τόσο όλα όσα έχουμε μάθει για το Σύμπαν, τα τελευταία κυρίως χρόνια, αλλά εκείνα που δεν γνωρίζουμε γι’ αυτό! Πάρτε για παράδειγμα δύο από τα πιο σημαντικά ανοιχτά προβλήματα της Αστροφυσικής που αφορούν τα συστατικά του Σύμπαντος. Γιατί όλα αυτά που βλέπουμε, άστρα, πλανήτες, γαλαξίες κ.λπ., δεν αποτελούν παρά μόνο το 5% των συστατικών του Σύμπαντος. Το 27% είναι υλικά, που ονομάζουμε «σκοτεινή ύλη», που δεν γνωρίζουμε τι είναι, και το υπόλοιπο 68% είναι αυτό που κάνει το Σύμπαν να διαστέλλεται επιταχυνόμενο. Η επιτάχυνση αυτή μάλλον οφείλεται σε κάποια απωθητική ίσως δύναμη, που δεν γνωρίζουμε τι είναι και γι’ αυτό την έχουμε ονομάσει «σκοτεινή ενέργεια». Όλα αυτά σημαίνουν ότι το 95% των συστατικών του Σύμπαντος μας είναι, προς το παρόν τουλάχιστον, άγνωστο. Αλλά ακόμα πιο σημαντικά ίσως να είναι τα προβλήματα που δεν έχουμε ούτε καν φανταστεί ότι υπάρχουν και τα ερωτήματα που δεν έχουμε ακόμη διαμορφώσει. Όλα αυτά είναι για μένα τα πιο γοητευτικά στοιχεία σχετικά με το Σύμπαν.

Τι πιστεύετε πως είναι αυτό που μας τραβάει στην εξερεύνηση του σύμπαντος; Τι μαγεύει τόσο πολύ τα παιδιά;

Ίσως να είναι αυτό που έλεγε ο Αριστοτέλης πριν από 2.300 χρόνια, ότι δηλαδή: «Πάντες άνθρωποι του ειδέναι ορέγονται φύσει». Είναι αυτό που μας κάνει κυνηγούς της γνώσης, πειραματιστές και εξερευνητές. Και ίσως να είναι κάτι βαθιά χαραγμένο στη γενετική μας δομή αυτό που μας ωθεί, και ιδιαίτερα τους νέους, στην εξερεύνηση και στην αναζήτηση της αλήθειας. Ίσως πάλι να είναι κάτι πολύ πιο απλό, όπως είναι οι πανέμορφες φωτογραφίες που καταγράφονται από τα διάφορα τηλεσκόπιά μας στην επιφάνεια της Γης και στο Διάστημα. Και ίσως επίσης να είναι και η αχαλίνωτη φαντασία των παιδιών για περιπέτεια.
 
Πώς προέκυψε η σειρά βιβλίων «Πες μας, παππού…»;

Απλούστατα είμαι πράγματι παππούς πέντε, μέχρι τώρα, εγγονιών και για να περάσει η ώρα μας τους έλεγα, κι ακόμη τους λέω, διάφορες ιστορίες για τον ουρανό με τ’ άστρα, τις μυθολογίες των αστερισμών, αλλά και τις δραστηριότητες του ανθρώπου στο Διάστημα. Κι έτσι τα παιδιά μου, και κυρίως η γυναίκα μου, με παρότρυναν να βάλω αυτές τις διηγήσεις μου σε μια σειρά βιβλίων για παιδιά. Από εκεί κι έπειτα αρχίσαμε να διαμορφώνουμε ολόκληρη τη σειρά σε συνεργασία με τη Μαρία Γονιδάκη που είχε την παιδαγωγική επιμέλεια των βιβλίων, αλλά και την Ουρανία Λυμπεροπούλου που διαμόρφωσε εικαστικά τα βιβλία αυτά με μια ιδιαίτερα προσεγμένη εικονογράφηση.
 
Ποιο από τα βιβλία που αναφέρετε πως αφορούσαν την ανθρώπινη φαντασίωση για το σύμπαν (Όνειρο, Ανακάλυψη ενός κόσμου στη Σελήνη, Consolidator κτλ.) έχετε διαβάσει στο παρελθόν; Ποιες ήταν οι πρώτες σκέψεις σας τότε;

Έχω όντως διαβάσει, εδώ και δεκαετίες, όλα τα βιβλία που αναφέρω. Τα δύο όμως βιβλία που πρέπει μάλλον να με επηρέασαν αργότερα στις αναζητήσεις μου ήταν τα βιβλία του Ιούλιου Βερν που αναφέρονται στα ταξίδια στη Σελήνη. Η πρώτη φορά που τα διάβασα ήταν σε εικονογραφημένη μορφή όταν ήμουν στην πέμπτη τάξη του Δημοτικού. Έκτοτε τα διάβασα σε 3-4 διαφορετικές διασκευές στα ελληνικά, αλλά και στα αγγλικά. Στην πρώτη εκείνη ανάγνωση με οδήγησαν να θέλω να κάνω ένα τέτοιο ταξίδι παρόλο που τότε δεν μπορούσαμε ούτε καν να φανταστούμε πως κάτι τέτοιο θα γίνονταν πραγματικότητα μερικά χρόνια αργότερα.
 
Πώς θα μπορούσε ένα παιδί που δεν κατανοεί καλά τη Φυσική, τα Μαθηματικά, τη Χημεία να αγαπήσει το σύμπαν; Υπάρχουν τρόποι να μάθει για αυτό χωρίς να μπει σε εξισώσεις και νόμους;

Μα και βέβαια, γιατί τα πάντα γύρω μας είναι όλα αυτά: στο σπίτι και στο σχολείο, στις πλατείες και στα πάρκα, στις παιδικές χαρές και στους δρόμους, στη θάλασσα και στο βουνό, στο χωριό αλλά και στην πόλη! Παντού γύρω μας περικυκλωνόμαστε από τη Φυσική και τη Χημεία και ιδιαίτερα τα Μαθηματικά. Και δεν χρειάζονται σ’ αυτή την τρυφερή παιδική ηλικία ούτε οι εξισώσεις ούτε οι νόμοι για να γίνουν κατανοητά όλα όσα συμβαίνουν γύρω μας. Ιδιαίτερα μάλιστα όταν η σειρά αυτή των βιβλίων θα ολοκληρωθεί, θα είναι πασιφανές σε όλους του λόγου το αληθές.
 
Ποια είναι η πιο ενδιαφέρουσα εμπειρία που έχετε να μοιραστείτε με τα παιδιά από το Ευγενίδειο Πλανητάριο;

Δεν πρόκειται ποτέ να ξεχάσω την αντίδραση του πρώτου παιδιού που μπήκε στην αίθουσα του Νέου Ψηφιακού Πλανηταρίου τον Νοέμβριο του 2003. Ήταν ο πρώτος μιας τάξης ενός Δημόσιου Δημοτικού και καθώς μπήκε στην αίθουσα με τον τεράστιο θόλο αναφώνησε τελείως αυθόρμητα στα αγγλικά: «Οh my God!». Αξέχαστο!
 

 
Διονύσης Π. Σιμόπουλος

Πες μας, παππού…
​Πώς πήγαμε στο φεγγάρι

Εικονογράφηση:
Ουρανία Λυμπεροπούλου

Εκδόσεις Μεταίχμιο
ISBN: 978-618-03-2247-7
Τιμή: 9,90€
Ηλικία: 8 +

---