ΕΝΑ ΡΑΦΙ ΓΙΑ ΡΑΓΙΣΜΕΝΕΣ ΚΑΡΔΙΕΣ

της Γεωργίας Τσούρου

Την εβδομάδα που μας πέρασε, ένα δικαστήριο στην Κολωνία αποφάνθηκε ότι δεν έχει την εξουσία να καταδικάσει το Γερμανικό κράτος σε αποζημίωση ενός πολίτη του, που οι Ναζί είχαν απαγάγει ως παιδί το 1942 από την κατεχόμενη Πολωνία και αποχωρίσει οριστικά από τους γονείς του. «Το δικαστήριο αναγνώρισε μεν τη σοβαρή αδικία που υπέστη ο προσφεύγων, ωστόσο επιχειρηματολόγησε ότι μέχρι σήμερα δεν υπήρξαν αποζημιώσεις για «κλεμμένα παιδιά» και ότι το δικαστήριο δεν είναι σε θέση να διευρύνει με επιπρόσθετες κατηγορίες ατόμων την ομάδα θυμάτων που αναγνωρίζονται από σχετικές νομικές διατάξεις. Αυτές οι διατάξεις προβλέπουν ότι η Γερμανία καταβάλλει στο πλαίσιο του Γενικού Νόμου περί Επιπτώσεων του Πολέμου χρηματικά ποσά για τη στήριξη ατόμων που έχουν πέσει θύματα άδικων μέτρων των ναζί. Πρόκειται για άτομα που «λόγω κάποιας κοινωνικής ή προσωπικής συμπεριφοράς ή εξαιτίας ιδιαίτερων προσωπικών χαρακτηριστικών, όπως για παράδειγμα ψυχικών αναπηριών, αντιμετωπίστηκαν εχθρικά από το εθνικοσοσιαλιστικό καθεστώς». Σύμφωνα με το δικαστήριο, η περίπτωση του Χέρμαν Λύντεκιντ δεν καλύπτεται από την προαναφερθείσα κατηγορία ατόμων.»

Το τμήμα της αιτιολογίας της δικαστικής απόφασης που μας κοινοποιείται μέσω του ρεπορτάζ φαίνεται εκ πρώτης όψεως ορθό, παρότι βαθύτατα ψυχρό. Πράγματι, τα δικαστήρια κάθε ευνομούμενου κράτους πρέπει να εφαρμόζουν τους κανόνες που ισχύουν και δεν δύνανται να αποφασίζουν κατά βούληση και συναίσθημα. Όμως η τήρηση των κανόνων κάποιες φορές είναι άδικη, ειδικά για όποιον έχει ραγισμένη καρδιά, και τότε, ευτυχώς, ευτυχώς, έρχεται η λογοτεχνία να κάνει νόημα στον σκληρό δικαστή να σωπάσει, γιατί η δουλειά του τελείωσε καλώς ή κακώς κι έχει τώρα έρθει η ώρα εκείνη να αναλάβει να μαζέψει τα κομμάτια μας.

Καταρχήν, λίγη ιστορία: «ΑΠΡΙΛΙΟΣ ΣΤΟ ΣΤΑΪΝ», ROBERT STREIBEL, εκδόσεις ΑΛΦΕΙΟΣ ISBN 978 960 667 9551. Η θεραπευτική μας κατάδυση στην περίπτωση του Γερμανικού Εθνικοσοσιαλισμού και στο ποιες είναι τέλος πάντων εκείνες οι κατηγορίες ατόμων που αποτελούν την ομάδα «θυμάτων που αναγνωρίζονται από σχετικές νομικές διατάξεις» ξεκινά με το βιβλίο ενός Αυστριακού ιστορικού γεννημένου στο Κρεμς. Το Κρεμς είναι μια πανέμορφη κωμόπολη στις όχθες του Δούναβη, που περιστοιχίζεται από καταπράσινες πλαγιές με αμπέλια που γεννούν θαυμάσιο κρασί. Κατά τη διάρκεια του ναζιστικού καθεστώτος όμως, το Κρεμς είναι η πόλη στην οποία βρίσκεται η μεγαλύτερη φυλακή του Όστμαρκ. Στις έξι Απριλίου του 1945 οι πύλες του Κρεμς – Στάιν ανοίγουν διότι όλοι οι κρατούμενοι, μεταξύ των οποίων και σχεδόν 400 Έλληνες, πρέπει να αποφυλακιστούν, όμως οι Ναζί με την βοήθεια του τοπικού πληθυσμού, κυνηγούν και δολοφονούν εκατοντάδες κρατούμενους, επιδιδόμενοι σε μία σφαγή άνευ προηγουμένου.  Το βιβλίο περιγράφει την ζωή στις φυλακές και τα γεγονότα που οδηγούν στην ημέρα του μακελειού βασισμένο σε πραγματικές μαρτυρίες κρατουμένων και αναδεικνύει με απελπιστικό τρόπο την συνθήκη του εγκλεισμού, στην οποία υποβάλλονται από το ναζιστικό καθεστώς παραβάτες του κοινού ποινικού δικαίου πλάι σε πολιτικούς κρατούμενους, ως την λεπτή κλωστούλα που ενώνει μια καταδικασμένη ομάδα μελλοθάνατων που ήλπισαν ως το τέλος στην ελευθερία.

Διαπραγμάτευση: «MAKING HISTORY», STEPHEN FRY, εκδόσεις ARROW BOOKS ISBN 009 945 706 7. Μια ραγισμένη καρδιά πάντα ανακουφίζεται αναζητώντας εναλλακτικά σενάρια, και αυτό το βιβλίο θα μας δώσει την ευκαιρία να ζήσουμε για λίγο σε έναν άλλο κόσμο, όπου ο Χίτλερ δεν γεννήθηκε ποτέ. Ο Michael είναι ένας νεαρός ονειροπόλος φοιτητής ιστορίας που θα έπρεπε να ξέρει καλά πως το μέλλον δεν μπορούν να το προβλέψουν ούτε οι πιο διαβασμένοι. Όταν γνωρίζει έναν ιδιόρρυθμο καθηγητή φυσικής εμμονικό με το Ολοκαύτωμα, ο οποίος έχει κατασκευάσει μια συσκευή σαν τηλεόραση με την οποία μπορεί να παρακολουθήσει το παρελθόν, αποφασίζει να βουτήξει μέσα από αυτήν και να ρίξει ένα χάπι που προκαλεί στειρότητα μέσα στο πηγάδι του Braunau am Inn από το οποίο πίνει νερό ο άνδρας που όπου να΄ναι θα γίνει ο πατέρας του Χίτλερ. Το εγχείρημα πετυχαίνει και ο Michael ξυπνάει σε έναν κόσμο όπου ο Χίτλερ δεν γεννήθηκε ποτέ, αρκεί όμως αυτό για να αλλάξει το ρου της ιστορίας; Το χιούμορ του Στήβεν Φράι είναι γνωστό και καθηλωτικό, η σύλληψη πανέξυπνη και το μήνυμα του βιβλίου δυστυχώς πικρό: Το κακό θα βρει τον τρόπο να τρυπώσει στις ιδέες και τις πράξεις των ανθρώπων και κανείς δεν το σταματά.

Διακοπές στα ερείπια άλλων: «OUT OF THE SHELTER», DAVID LODGE, εκδόσεις VINTAGE ISBN 978 0 099 5541 5 8. O Timothy έχει ακόμα έντονες τις αναμνήσεις από τους βομβαρδισμούς του Λονδίνου και τον θάνατο κοντινών του ανθρώπων. Η ζωή στο μεταπολεμικό Λονδίνο είναι γεμάτη στερήσεις και δεν υπόσχεται τίποτα στον ανήσυχο έφηβο  που βλέπει το καλοκαίρι να απλώνεται μπροστά του χωρίς ιδιαίτερες συγκινήσεις. Πάνω στην ώρα θα καταφθάσει το μήνυμα από την μεγαλύτερη αδερφή του, την Kath, η οποία δουλεύει για τον Αμερικανικό Στρατό στην Χαϊδελβέργη και θα τον προσκαλέσει να περάσει μαζί της τις διακοπές του. Η Χαϊδελβέργη, κυριευμένη από πρόσχαρους και διψασμένους για σπατάλη χρόνου και χρήματος Αμερικάνους, θα δείξει το καλύτερό της πρόσωπο στον νεαρό φιλοξενούμενό της, προσφέροντάς του εμπειρίες σημαδεμένες από αυτή την εμβληματική νεανική αλαζονεία που το καλοκαίρι μοιάζει να θεριεύει αλλά και από ταπεινότητα, φέρνοντάς τον αντιμέτωπο με τα συντρίμμια του πνεύματος των ιθαγενών της.

Κι αν είμαστε τελικά καταδικασμένοι να ξαναζήσουμε την ιστορία: «ΚΟΙΤΑ ΠΟΙΟΣ ΗΡΘΕ ΠΑΛΙ», TIMUR VERMES, εκδόσεις ΚΛΕΙΔΑΡΙΘΜΟΣ ISBN978 960 461 591 9 . Η θεραπεία μας θα ολοκληρωθεί – προς το παρόν - με ένα αναιδές και παράλογο μυθιστόρημα, που μας σερβίρει τον τρόμο με χιούμορ. Καλοκαίρι 2011. Ο Αδόλφος Χίτλερ ξυπνά σε ένα άδειο οικόπεδο, στο κέντρο του Βερολίνου. Χωρίς πόλεμο, χωρίς κόμμα, χωρίς την Εύα. Εν μέσω απόλυτης ειρήνης και χιλιάδων αλλοδαπών, και με την Άνγκελα Μέρκελ πρωθυπουργό. Αυτός ο καινούριος Χίτλερ δεν είναι μια κωμική καρικατούρα και. Γι΄αυτόν ακριβώς το λόγο, είναι τρομακτικά αληθινός. Αλλά και η χώρα που συναντά είναι εξίσου αληθινή: κυνική, διψασμένη για επιτυχία και παντελώς ανοχύρωτη απέναντι σε έναν δημαγωγό.
«Στην αρχή χαμογελάς. Μετά γελάς συνέχεια γιατί ο συγγραφέας πετυχαίνει τέλεια το ύφος του δικτάτορα. Σύντομα όμως το γέλιο σου παγώνει…» (Stern)