Το Θεαθήναι βρέθηκε στο Θέατρο Σταθμός & είδε την παράσταση «ΧΑΠΙ» του Enda Walsh σε σκηνοθεσία Μάνου Καρατζογιάννη

γράφει η Λίλα Παπαπάσχου

Την Παρασκευή που μας πέρασε βρεθήκαμε στο Θέατρο Σταθμός για να παρακολουθήσουμε την παράσταση «ΧΑΠΙ», που ζωντανεύει επί σκηνής το ομώνυμο έργο του γνωστού και ιδιαίτερα αγαπητού στο ελληνικό κοινό συγγραφέα Εnda Walsh («Chatroom», «The New Electric Ballroom», «Disco Pigs»).

Ο πάντα καίριος Αντώνης Γαλέος μεταφράζει υποδειγματικά και ο πολυσχιδής Μάνος Καρατζογιάννης υπογράφει τη σκηνοθεσία, ερμηνεύοντας παράλληλα τον απαιτητικό ρόλο του Τζον Κέιν. Ενός ανθρώπου ακαθορίστου ηλικίας, με βεβαρημένο οικογενειακό ιστορικό, ευαίσθητου και χαρισματικού συνάμα, που βρίσκεται κλεισμένος σε κάποιο ψυχιατρικό ίδρυμα γιατί γεννήθηκε "τζίντζερ" σε έναν κόσμο μουντό και γκρίζο, που απεχθάνεται την...πολυχρωμία.

Εμείς τον συναντάμε την πιο ξεχωριστή για εκείνον μέρα του χρόνου, τότε που όπως προβλέπεται από το ιατρικό πρωτόκολλο, δύο ηθοποιοί και ένας μουσικός εισβάλλουν στη ρουτίνα της κλινικής που νοσηλεύεται για να τον βοηθήσουν μέσω της συστημικής αναπαράστασης να θυμηθεί και να επουλώσει τα τραύματά του. Αλήθεια, τι θα μπορούσε να πάει στραβά σε αυτήν τη συνθήκη;

Πολλά είναι η αλήθεια, αφού τόσο ο συμπαθής Τζον, όσο και οι δύο Μαρίες που καλούνται να αναπαραστήσουν τον πρότερο βίο του και ει δυνατόν να ξαναγράψουν το σενάριο της ζωής του δίνοντάς του ένα πιο «happy» φινάλε, είναι μεν αφοσιωμένοι στην αποστολή τους, αλλά η θεωρία από την πράξη απέχει παρασάγγας και οι καλές προθέσεις δεν είναι πάντα αρκετές. Τελικά ποιος θα θεραπεύσει ποιον και ποιος είναι πραγματικά ο άρρωστος; Ο Τζον ή το ίδιο το σύστημα που προσπαθεί να τον εκ-λογικεύσει;

Ο συγγραφέας μας θέτει διαρκώς νέα ερωτήματα προς διερεύνηση, τα οποία προκύπτουν αβίαστα κατά την παρακολούθηση της παράστασης, κρατώντας αμείωτο το ενδιαφέρον των θεατών, που σίγουρα αναγνωρίζουν στο πρόσωπο του Τζον και των υπόλοιπων ηρώων πολλά – συχνά ανομολόγητα – στοιχεία του εαυτού τους.

Ο Τζον Κέιν αντιμέτωπος με 2 Μαρίες, έναν ντράμερ, τα παιδικά του τραύματα και τις εσωτερικές φωνές του...

Οι απολαυστικές - και τόσο δεμένες ως υποκριτικό δίδυμο - Μαρίες των Βέρα Μακρομαρίδου & Κρυστάλλης Ζαχαριουδάκη αφήνουν ανοιχτά, μέσα από τις συνεχείς μεταμορφώσεις τους, όλα τα ενδεχόμενα σχετικά με την πραγματική τους ταυτότητα. Είναι υπαρκτά πρόσωπα ή μήπως αποκυήματα της φαντασίας του Τζον; Συμβολίζουν τη «σχάση» που βιώνει ο ίδιος ο ήρωας και κάθε άνθρωπος που πάσχει από κάποια ψυχική διαταραχή; Θα μπορούσαν να αναπαριστούν το καλό και το κακό που ενυπάρχει (και συν-υπάρχει…) σε κάθε άνθρωπο; 

Η Μαρία 1 και η Μαρία 2 αλλάζουν συνεχώς ρόλους, φωνές (στις οποίες δανείζουν τη δική τους φωνή γνωστοί και καταξιωμένοι ηθοποιοί) και κοστούμια – εντυπωσιακές οι επιλογές της Βασιλικής Σύρμα που τα επιμελήθηκε - παραμένοντας εναργείς έως το τελευταίο λεπτό της παράστασης. Στην προσπάθειά τους να βοηθήσουν τον Τζον, γίνονται άθελά τους μέρος του προβλήματος, αποκαλύπτοντας πολλές από τις παθογένειες της ιδρυματικής φροντίδας, αν και το ανατρεπτικό τέλος της παράστασης ανοίγει διάπλατα ένα παράθυρο προς το φως και την ελπίδα. 

Πικρά αστείες, με απαράμιλλη υποκριτική και κινησιολογική άνεση οι ηθοποιοί Βέρα Μακρομαρίδου & Κρυστάλλη Ζαχαριουδάκη έδωσαν υπόσταση στις δύο Μαρίες του έργου και σε όσα αυτές συμβολίζουν

Μαζί τους, σε μία συνεχή και ουσιαστική αλληλεπίδραση με τη σκηνική δράση, ο εκφραστικότατος ντράμερ Βαγγέλης Παρασκευαϊδης, αφήνει το δικό του αφηγηματικό στίγμα, ενώ συνολικά η υπέροχη μουσική του Παναγιώτη Μανουηλίδη, ντύνει με υπόγειο χιούμορ και τρυφερότητα κομβικές σκηνές της παράστασης.

Οι λειτουργικοί - αν και επί τούτου απότομα εναλλασσόμενοι - φωτισμοί του Άγγελου Παπαδόπουλου, ανέδειξαν τις εμπνευσμένες σκηνογραφικές επιλογές, αλλά και τις συναισθηματικές διακυμάνσεις των ηρώων, ανοίγοντας μικρές πύλες ελευθερίας και πνευματικής ανάτασης, μέσα στην πνιγηρή ατμόσφαιρα της ιδρυματικής απομόνωσης. 

Ο ίδιος ο Μάνος Καρατζογιάννης, όπως πολύ ορθά επεσήμανε ο γνωστός ψυχίατρος, δραματοθεραπευτής, πανεπιστημιακός διδάσκων και σκηνοθέτης, Στέλιος Κρασανάκης, στη συζήτηση που ακολούθησε μετά την παράσταση ερμήνευσε τον δύσκολο ρόλο του Τζον Κέιν χωρίς ίχνος υπερβολής. Μέσα από την έμπλεη ευαισθησίας απόδοση ενός τόσο σύνθετου χαρακτήρα, κατάφερε να συγκινήσει το κοινό αβίαστα, φωτίζοντας πολλές αθέατες πλευρές τόσο των ανθρώπων που παλεύουν με σοβαρές ψυχικές διαταραχές, όσο κι αυτών που για διαφορετικούς λόγους κάθε φορά βρίσκονται στο στόχαστρο μίας ολοένα και πιο ανάλγητης κοινωνίας που τους στιγματίζει και τους απομονώνει, στο πρώτο στραβοπάτημα.

Ο Μάνος Καρατζογιάννης  "αρίστευσε" σκηνοθετικά και υποκριτικά
​καταθέτοντας μία θεατρική πρόταση που μας αφορά όλους

O Ιρλανδός συγγραφέας Enda Walsh έγραψε το "Χάπι" το 2021, εν μέσω πανδημίας, τότε που η κοινωνική απόσταση ήταν από τα βασικά μέτρα προστασίας ενάντια στην εξάπλωση του φονικού ιού. Γι' αυτό και το αίτημα για ελευθερία, ανθρώπινη επαφή, αποδοχή και αγάπη διαγράφεται τόσο έντονα πίσω από κάθε λέξη του επίκαιρου αυτού κειμένου, αναμοχλεύοντας σκέψεις και συναισθήματα τόσο οικουμενικά, όσο και ο ίδιος ο ιός που "γονάτισε" έναν ολόκληρο πλανήτη. 

«Σ’ έναν άνθρωπο, ό,τι αξίζει, είναι να μπορεί να πει μια ιστορία» συνήθιζε να λέει εμφατικά ο ψυχίατρος και πεζογράφος Γιώργος Χειμωνάς και το μόνο σίγουρο είναι ότι ο Μάνος Καρατζογιάννης και οι αξιόλογοι συνεργάτες του κατάφεραν να μας πουν μία ιστορία για το ατομικό και το συλλογικό τραύμα και τη θεραπευτική δύναμη της τέχνης, με όρους απόλυτα σημερινούς και ειλικρινή κατανόηση για την ανθρώπινη φύση, που είναι τόσο πολύπλοκη και ευμετάβλητη. 

Εnda Walsh
«ΧΑΠΙ»
σε σκηνοθεσία Μάνου Καρατζογιάννη
 
Παράταση παραστάσεων έως :
​19 Μαρτίου 2023 στο Θέατρο Σταθμός
 
Πονάει εκεί μέσα
Μαύρο σκοτάδι
Έλα ήλιε σε βλέπω
Πέρνα το σύννεφο
Πως λάμπεις!

ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ
 
Μετάφραση: Αντώνης Γαλέος
Σκηνοθεσία: Μάνος Καρατζογιάννης
Ερμηνεύουν: Βέρα Μακρομαρίδου, Κρυστάλλη Ζαχαριουδάκη, Μάνος Καρατζογιάννης
Μαζί τους επί σκηνής ο ντράμερ Βαγγέλης Παρασκευαϊδης
Συμμετέχουν με τη φωνή τους οι ηθοποιοί (αλφαβητική σειρά): Δημήτρης Ήμελλος, Δημήτρης Καταλειφός, Τάσος Λέκκας, Θεοδώρα Μαστρομηνά, Νένα Μεντή, Λουκία Μιχαλοπούλου, Περικλής Μουστάκης, Γιάννης Νταλιάνης, Νίκος Πουρσανίδης και Σοφία Φιλιππίδου
 
Σκηνικό: Κωνσταντίνος Χαλδαίος
Κοστούμια: Βασιλική Σύρμα
Φωτισμοί: Άγγελος Παπαδόπουλος
Μουσική: Παναγιώτης Μανουηλίδης
Βοηθός Σκηνοθέτη: Στέλιος Πλέσσας
Βοηθός σκηνογράφου: Γιώργος Βασιλείου
Βοηθός ενδυματολόγου: Λυδία Τράντα
Φωτογραφίες promotion: Σπύρος Περδίου
Φωτογραφίες παράστασης: Ελίνα Γιουνανλή
Τρέιλερ: Ηλίας Μόσχοβας
Επικοινωνία παράστασης: Ευαγγελία Σκρομπόλα
Γραφιστικά: Μάριος Γαμπιεράκης
Παραγωγή: Πολιτισμός Σταθμός Θέατρο